Annick Vansevenant
voor De Zondvloed Boekhandel/ R &M
Editie augustus ‘18
Trage paarden, Mick Herron, Prometheus 2018*****
Als fan van John Le Carre begon ik aarzelend aan dit boek. Engelse spionage blijft begeesteren maar wie is en blijft meester van die begeestering? Intriges à la ‘sauce Anglaise’ blijven delicaat: of de saus pakt of je hebt een vuilbakrestje.
‘Trage paarden’ pakt. Zeer clever geschreven, goede dialogen doorspekt van emotie en cynisme en enig flegma. Een originele setting dankzij de trouvaille van ‘trage paarden’; de naam voor een groep uitgerangeerde Engelse spionnen. Ooit werden zij een fout aangewreven, hun bestaan bestaat erin data en formulieren te verwerken. Dat is het lot van het hoofdpersonage River Cartwright. Tot een gijzelingsdrama Engeland verlamt. Iedereen schiet in gang, zelfs de trage paarden zo blijkt. Het boek houdt stand tot het eind. Voor mij een meesterwerk in het post-Carre-tijdperk. Absoluut een must voor de liefhebbers van het genre.
Wit, Han Kang, Nijgh & Van Ditmar, 2017 *****
Wat maakt een leven wit? En wat maakt een auteur van wit? Hoe kleurrijk kan ‘wit’ beschreven worden en welk verdriet schuilt achter een woord, een zin die bijna achteloos lijkt neergeschreven?
Voor mij toch wel de ontdekking van deze zomer, een zomer wit van zon. De auteur (Zuid-Korea) was de jongste tweelingzus en haar zus stierf twee uur na haar geboorte. Een gezicht als rijstmaanpapier. Als West-Europese lezer grijpen haar teksten je naar de keel. Ze zijn anders. Niet van ons en toch universeel herkenbaar.
Een boek als kleinood. Een boek om bij te houden. Altijd. Want verdriet, melancholie en verlangen tekenen mensen ongeacht hun achtergrond. Alleen de taal en de uitdrukking van hoe het wordt gezegd, verschilt.
Met een pluim ook voor de mooie uitgave van een uitgeverij die weet dat dit geen bestseller wordt. Maar wel best gelezen wordt.
Het enige verhaal, Julian Barnes, Atlas Contact, 2018****
Een jongeman ontmoet een oudere vrouw op een tennisveld. Bij andere auteurs die op die manier beginnen, leg je met enig afgrijzen het boek terug. Maar we hebben het over Barnes. De auteur die simpelweg de diepste emoties raak neerzet, zelfs in een ogenschijnlijk belachelijke context.
De eerste bladzijden staan vol van liefde, zoals je die nergens verwoord (beleefd?) krijgt. Als lezer krijg je enigszins argwaan: hoe houdt Barnes dit vol? Hij houdt het vol dankzij een verdronken liefde van alcohol. Een liefde sterft uit. Beetje bij beetje. Slok na slok. En hoe de verliefde jongeman ook beetje bij beetje zijn liefde inslikt teneinde zelf te overleven.
Voor mij is dit niet het beste boek van Barnes. Vorige werken als ‘Hoogteverschillen’, ‘In ogenschouw’ en ‘Het tumult van de tijd’ vond ik van een iets hoger niveau. Maar voor relaties waar alcohol primeert op het leven kan dit boek zeker ontnuchterend werken.
De zee, een spiegel. Joseph Conrad, Van Oorschot Amsterdam, 2017****
Het betreft een boek dat meer dan een eeuw geleden werd geschreven (1906) en door Van Oorschot opnieuw werd uitgegeven. De auteur verliet zijn geboorteland Polen omwille van politieke moeilijkheden, werd op zijn zestiende zeeman, verkende alle wereldzeeën en vond uiteindelijk een vaste stek in Engeland.
De taal die Conrad hanteert, is nogal archaïsch en zeker wat betreft het reilen en zeilen van boten vrij technisch. Je hoort de vakman schrijven. Want in het spinrag van alle kennis over boten en hoe je die boten drijvend houdt, is er een constante: de liefde voor de zee en hoe de zee een spiegel is voor de mens. Je speelt niet met de zee, de zee speelt af en toe met jou en uiteindelijk gaat het vooral om een samenspel. Een boek van 1906 dat als geen ander de thematiek van de zee als omgeving scherp zet.
Dit boek kan niet ‘groen’ zijn. Maar ondanks de vakkundige termen ontdekt de lezer het belang van water en de zee, een oerelement dat enkel met respect kan benaderd worden en tot beschouwing leidt.
Een onleesbaar mooi boek.
Ondine, Jennifer Vrielinck, Lannoo, 2018**
Een roman à la Kavijaks. Het verhaal van hoe een jonge vrouw opgroeit in het vissersmilieu, zich daarvan losmaakt en gaat studeren en toch nooit de band met haar Noordzee verliest. Een toegankelijk, herkenbaar boek met een taal doorspekt van ‘visserslatijn’ op z’n West-Vlaams. Het Hof van Commerce op z’n vissers dus. Dat maakt het leuk voor wie zelf herinneringen heeft aan die tijd daar ergens en is zeker ook leuk voor mensen die af en toe huizen aan onze kust. Het geeft je veel couleur local mee.
Toch is het boek iets te voorspelbaar en is het thema als dusdanig nogal oubollig. Een ontvoogdingsstrijd in een van de laatst resterende patriarchale fossiele gemeenschappen, zo lijkt het wel. Maar de auteur schrijft goed en zal zeker bij zon en zee de tijd heerlijk doen wegebben. Mooie vakantielectuur.
Opgestaan van de grond, José Saramago, Meulenhoff, 2008*****
Dit boek is een ander soort vakantieliteratuur. Nobelprijswinnaar Saramago schrijft volzinnen die het zelfs volhouden tot de punt na de zin.
Zelf had ik het genoegen in het vroege voorjaar een wandelvakantie te kunnen ondernemen in Alentejo, een ietwat vergeten gebied in het binnenland van Portugal. Kurkeiken, honden en hun schapen, rivierbeddingen en ooievaarsnesten op de telefoonmasten… rijk als landschap, arm voor wie er leeft. Evora is er de enige stad van betekenis. In het boek beschrijft de auteur een familie-epos dat start in het begin van vorige eeuw. Hoe een binnenland beetje bij beetje wordt getekend en veranderd door politieke omwentelingen in een verre hoofdstad… maakt de roman hyperactueel. De Anjerrevolutie is voorbij maar nu en straks ontstaan nieuwe revoluties die zich niet louter hoofdstedelijk maar ook op het geïsoleerde platteland doortrekken. Alentejo of het binnenland van Portugal is het voorbeeld hier, maar je kan het verhaal met een beetje fantasie doortrekken naar Koerdistan, het platteland van China, het Zuid-Afrika beyond Kaapstad en Johannesburg? Een mooie roman die we graag het Witte Huis en zijn bewoners cadeau willen doen.
Ik heb een vraag, Bart Goenen & Stephanie Dehennin, Van Halewyck, 2018*****
Weten en meer te weten komen via een boek, dat is pas een weetje! Als wetenschapper (fysicus) was dit voor mij een prachtvoorbeeld van hoe je jongelui – jongen mensen die niet lui zijn om te willen weten – nieuwsgierig maakt en ook van antwoorden voorziet.
Via de wetenschapssite ikhebeenvraag.be werden een aantal ‘rare’, ‘leuke’, ‘verrassende’, ‘boeiende’ vragen geselecteerd per item en dan aan een specialist in die tak van de wetenschap voorgelegd. Op die manier krijgen de vraagstellers een bevattelijk maar correct antwoord op hun vraag. De vragen betreffen aarde en oceanen en ruimte, leven en evolutie, geschiedenis en politiek, technologie en techniek, kunst en taal, filosofie en moraal…
Enkele voorbeelden van de vragen:
“Maakte de oerknal veel geluid?”
“Waarom heten de bovenste lagen van een gebouw ‘verdieping’ en niet ‘verhoging’?
“Bestaat het heden?”
“Is oneindig een symbool of een getal?”
Per bladzijde wordt een vraag behandeld. Voorzien van luchtige leuke illustraties.
Kijk, als STEM een belangrijke richting is in het onderwijs dan mag minister Crevits dit boek introduceren en gratis meegeven aan alle STEM-gerechtigden.
Wat gebeurde er in de 20ste eeuw?, Peter Sloterdijk, Boom, 2018****
Tot mijn verwondering zag ik dat Sloterdijk een 70-plusser is. Maar dat geeft de auteur alvast wat experience om om te kijken naar de vorige eeuw. Wat gebeurde in die eeuw en wat zijn de repercussies op de tijd die komt?
Zoals altijd schuwt Sloterdijk de Nietzscheaanse stijl niet. Behoorlijk barok, lichtjes uit de maat en af en toe onvolgbaar. Maar boeiend blijft het altijd omdat het met hart en ziel geschreven is.
Het boek bestaat uit hoofdstukken die los van elkaar kunnen gelezen worden. De vorige eeuw was zeker een gefragmenteerde tijd en dat blijkt. Wat mij trof was hoe het concept ‘cultuur’, als idee van uitdrukking, samenhang en bevestigen van waarden, niet langer cultuur is maar steeds meer een roofdier is geworden. Uit naam van cultuur worden barbaarse daden gepleegd. Cultuur wordt een manier om een volk op ruwe wijze te barbariseren.
Kijk, als zo’n idee je niet triggert om aan dit boek te beginnen, weet ik het ook niet meer. Nog twijfel? Lees dan alles over de listige rede en de kat in de koekenpan. Heerlijk verhelderend.
Avonturen bestaan niet, Simon Gusman en Arjen KLeinherenbrink, Boom, 2018*****
Twee jonge Nederlandse filosofen met namen die aan ridders doen denken, schrijven een boek over avontuur. Of beter; ze leggen uit waarom avonturen niet bestaan en uiteindelijk een fabel is. Jouw tanden witter dan wit door een tandpasta en dan hopen dat je het glazen plafond doorbreekt? De motor van jouw nieuwe SUV die je veilig leidt naar desolate gebieden terwijl je altijd stilstaat op de Antwerpse ring?
Heerlijk verhelderend zo’n werk. Omdat het de mythe van het avontuur doorbreekt. Omdat het ook de structuur van het avontuur verduidelijkt en je beseft waarom avontuur altijd iets is wat aantrekt. Ook al bestaat het niet. Niet echt.
Een prima boek, vlot en correct van structuur. Eentje die misschien geen topic vormt in het kader van het actuele denken maar toch erg belangrijk is om ons eigen denken bottom te geven. Zelf heb ik zeer genoten van dit boek en geef deze jonge Nederlandse filosofen met deze een fantastische pluim (op de Robin Hood-avonturenhoed die ze zeker niet dragen).
Naar alle onwaarschijnlijkheid, toeval in de wetenschap en de filosofie, Klaas Landsman, Prometheus, 2018*****
Het is moeilijk om het toe te geven maar Nederlanders blijven op dit moment het nieuwe denken te beheersen. Landsman schreef een boeiend boek over de delicate grens tussen samenloop van omstandigheden, onwaarschijnlijkheden en toeval binnen het actuele denken in wetenschap.
De auteur begint zachtjesaan. Maar de fysicus in hem verraadt zich snel. Op vrij korte tijd krijg je zowel de speciale als algemene relativiteitstheorie, de kat van Schrodinger, de quantumtheorie en het al of niet overeind blijven van bijvoorbeeld de snaartheorie op je bord. Een onwaarschijnlijke brok vol waarheden.
Laat je echter niet afschrikken door de fysica. Lees er desnoods doorheen en onthou de essentie; hoe enorm klein de kans was dat wij mensen tot dit soort leven zijn gekomen. De onwaarschijnlijkheid die een aantal belangrijke natuurconstanten binnen een levensvatbare grens kregen, is bijna ondenkbaar. En die gedachte zet zich ook in alle wetenschapsdomeinen door.
Landsman is een fysicus die de filosofie en zelfs de religie niet weert. Godzijdank. Eindelijk opnieuw een synthese. Ditmaal niet vertrekkend vanuit dogma’s maar vanuit logica, waarneming en toetsen en altijd maar toetsen van die waarnemingen.
Een boek om even in vast te bijten. Maar voor wie graag wetenschap, filosofie en religie koppelt... is dit boek een doos van Pandora, die eenmaal geopend tot blijvende en boeiende discussies kan leiden.
Annick Vansevenant
voor De Zondvloed Boekhandel/ R &M
Editie maart ‘18
Klok zonder wijzers, Carson Mc Cullers, Athenaeum, Polak & Van Gennep, 2018*****
Georgia, een zuidelijke staat in de VS tijdens de jaren ’50. Een verhaal van vier mannen, drie blanken en een zwarte in een tijd waarin het woord ‘racisme’ niet bekend was maar wel beleden werd en een vrij duidelijke politieke vertaling kreeg. Racisme zoals het kan gedefinieerd worden: de vanzelfsprekende elitaire manier van denken door mensen met macht en een blanke huid die door gelukkig toeval aan de macht geraken.
Toch is deze roman veel meer dan een statement. Het is en blijft een verhaal van aparte levens waarbij de vier protagonisten steeds meer met elkaar verweven worden. Relaties die ondanks hun gekleurdheid de getaande herkenbaarheid van een geleefd leven krijgen. Menselijkheid met scherpte beschreven. Het zijn niet de grote woorden die het boek scherp en ontluisterend maken. Net de details van de kleine reacties in woord en wederwoord, in denken en overdenken en bedenken, nemen je mee in een tijd van toen en nog altijd van nu. Een aanrader van formaat voor wie niets menselijks vreemd is.
Het gordijn, Kader Abdolah, Prometeus, 2017****
Een boek op de grens tussen een autobiografisch verhaal, een reportage en een roman. Maar goed, hier gaan we. De schrijver is een Iranees, een VIPI (VIP Iranees) in Nederland. Zijn boek is gebaseerd op een bezoek in Dubai aan zijn moeder die lijdt aan dementie. Een grenzeloos verhaal: de wereld van een uitgeweken Iranees terug in een Arabisch land, een zoon die zijn moeder (een veranderde vrouw) ontmoet in een bijna niemandsland. Tevens een kennismaking met een wereld van ouderdom, aftakeling en onbegrip in een compleet niet passende setting, verwarring en zoeken naar contact, herkenning. Herinneringen van hoe zijn moeder was, hoe ze nu is en hoe hij zichzelf in een transitie (letterlijk en figuurlijk) bevindt, worden anekdotisch omschreven.
Een mooi boek met veel invalshoeken die veel lezers kan boeien.
Toen wij wezen waren, Kazuo Ishiguro, Atlascontact, 2017 (6de druk)****
De Troostelozen, Kazuo Ishiguro, Atlascontact, 2017 *****
De auteur kreeg de Nobelprijs literatuur in 2017. Om eerlijk te zijn: ik kende hem alleen van ‘The remains of the day’, een goede film met A. Hopkins en E.Thompson in de hoofdrol. Een schrijver met Japanse roots die op zijn 5de levensjaar in Engeland kwam wonen. Zijn boeken zijn zonder twijfel anglofiel. En daarmee bedoel ik: narratief, opbouwend, boeiend, vlot met aandacht voor personages en de grond waarop ze leven of bewegen. De verhalenverteller bij uitstek. Per zin lees je niets moeilijks. Pas na een paar bladzijden en zeker na een paar hoofdstukken krijg je dat gevoel van ‘verdwaaldheid’. Heb ik iets gemist? Waar zit hij nu? Waar gaat dit naar toe? Alles wordt simpel gehouden en opeens ben je het spoor bijster. In ‘Toen wij wezen waren’ lijkt het een beetje ‘absurdistan’ dat iemand het lot van zijn ouders kan achterhalen, zoveel jaren terug verdwenen in Shangai.
In ‘De troostelozen’ geraak je met het hoofdpersonage van langsom meer verbonden en samen met hem van langsom meer geïrriteerd. Iedereen vraagt hem iets, hij weigert nooit en komt terecht in een heden en verleden die de lezer verwart. Maar nogmaals: de taalkeuze is eenvoudig, het verhaal onderhoudend. Op het korte gegeven van een muzikant die een concert moet brengen in een bepaalde stad straalt een boek van zo’n 400 bladzijden die blijft boeien ietwat Zen uit. De tijd is geen meester. Het woord wel. Iets is alles en veel is niets.
Dit boek had voor mij overigens heel veel gemeen met ‘De eeuwreizigers’ van Neumann die ik besprak in een eerdere blog. De plaatsing, het verhaal, de verwarring, het eindeloos ronddolen in eenzelfde stad… Geen copypaste, maar misschien toch wel een joint adventure van ideeën?
Twee mooie boeken om te dwalen al zittend. Een must. Allebei een must. Voor wie graag dwaalt in boeken en dol is op lezen.
Waterland, Graham Swift, Ulysses, 2007****
Dit boek heeft een plaats. De Fens, een poldergebied ten noorden van Cambrigde en reikend tot het noordwesten van Norfolk. Wie er passeert, ziet weinig. Tenminste, voor wie niet ziet wat te zien is. Een absoluut natuurgebied (zoals alle polders overigens) met veel water, complexer dan op het eerste zicht lijkt en groen regenachtig.
Waterland is een boek dat veel ineens wil vatten. Een geschiedenis van een familie en schoonfamilie. Een geschiedenis van wat je kan doen in dat soort land: landbouwen, palingen vissen en bier brouwen en als teenagers hangen aan de rand van een kreek met de nodige kreten.
Het boek leest vreemd. De lezer krijgt voortdurend vragen. Alsof de auteur niet weet wat hij wil zeggen en onze mening vraagt. Dat maakt het apart maar ook intrigerend. De belevenissen gaan alle kanten uit, wat niet moeilijk is in zo’n vlak land. Zijn stijl en overgangen vragen aandacht. Geen streekroman, geen whodunit. Maar zoiets vreemds amusant afgrijselijk en boeiend. Geen thema blijft gespaard: historiek van het vlakke leven, de twee grote oorlogen, het ontluikende seksuele leven, incest, onderwijs en … vooral vragen stellen. Een vreemde roman van een bekend landschap dat verspringend werkt zoals mensen in de polders snel kreken oversteken. Verspringen is inderdaad een olympische discipline.
Zelf opgegroeid in de polders was het voor mij een genoegen met deze Graham Swift kennis te maken. Het oorspronkelijke werk dateert van 1983. De tijden wanneer ik als puber met een verrekijker de polders afspeurde naar reigers en ander ongedierte. Puur genieten.
Het museum van de oorlog, Claudio Magris, De Bezige Bij, 2015****
Het verhaal speelt zich af om en rond Triëst, een strategisch belangrijk punt tussen enerzijds Italië en het voormalige Joegoslavië, nu een beetje geprangd tussen Istrië (deel van Kroatië) en Slovenië. Een clash tussen Tito en Mussolini.
Wat gebeurde er in een concentratiekamp in Triëst? En wie was verantwoordelijk? Een Amerikaanse krijgt opdracht om ter plaatse een museum voor de vrede in te richten, die eigenlijk een museum van oorlog zal worden. Waar hang je welk tuig en hoe komt het tot z’n recht? Toch wel rare vragen voor een intendant. Kom dan nog op het spoor van een massamoord die geen naam krijgt en zelfs in het boek de naam niet krijgt die het verdient. Dan kom je tot de kern van dit verhaal. Magris is altijd een auteur die onderweg is, de reis niet afmaakt, maar gaandeweg oplicht. Een auteur als oplichter?
Opnieuw een roman van Magris die je kan lezen en herlezen. Wat op zich al iets zegt over de gelaagdheid. We spreken over een traaglezend boek met veel complexiteit. Maar ook met een fenomenale inkijk hoe een conflict in dit grenzenland dramatisch kan worden en buiten proporties uitgroeit tot iets fenomenaals, dat zowel generaties als historie overstijgt.
Schorshuiden, Annie Proulx, De Geus, 2017***
De backcover spreekt van Proulx’ beste werk. Dat moet ik tegenspreken. Voor mij zijn ‘Accordeonmisdaden’ (*****) en het toegankelijke ‘Scheepsberichten’(****) stukken beter. Canada en de immense gronden blijven grond geven aan dit boek. De ecologische toon is niet mis te verstaan: er werd gekapt, er werden wouden gekleineerd, er werd niet geredeneerd over de gevolgen op lange termijn. Europese migranten die arriveren in Canada en generatie na generatie bezig blijven met bomen, schors, transport en hard labeur in een voor hen onbekende en onvriendelijke streek.
Zo wordt deze familie- en streekroman net iets te veel een platform voor ‘de’ betere wereld. Het boek begint op snelheid om dan ergens na 200 bladzijden een dip te tonen tot je ca 150 bladzijden ver doorworsteld hebt. Dan wordt het weer supergoed, Proulx op haar best dan. Een best leesbaar en interessant boek maar niet altijd op elke vijftig bladzijden hetzelfde niveau vertonend.
Between the world and me, Ta-Nehisi Coates, Spiegel & Grau NY, 2015*****
Vertaald via Amsterdam University Press, 2015
Natuurlijk denken we sociaal. Natuurlijk omarmen we andere culturen. Natuurlijk staan we open voor mensen zonder papieren. Wij zijn ok. Wij zijn breeddenkend en open. Dat denken we en denken we graag over onszelf.
Tot je zo’n boek leest. Tot je leest van een zwarte die vertelt hoe het eigenlijk echt is om zwarte te zijn in een land waar blanken de toon voeren (VS). Dit boek is een spiegel waar je als blanke liever niet in kijkt. Omdat het niet het grote discours maar de kleine details zijn die je ontsnappen. Je denkt absoluut te weten wat mensen met een migratieachtergrond, mensen met een andere huidskleur ervaren in een voor hen vreemd land. Niets van. Je weet er als blanke man of vrouw gewoonweg niets van. Wat mij betreft: een eye-opener. En dan nog. Dan nog moet je het herlezen om niet te vergeten. Wat zo snel ben je weer gewoon in eigen country. Gewoonweg. Gewoon weg van de rest.
Gelezen VI
Annick Vansevenant
voor De Zondvloed Boekhandel/ R &M
Editie eind ‘17
Een jaarwissel is duur en na 1 januari is het zoeken naar een gepast geschenk aan betaalbare prijs. Dit keer dus geen blog over nieuw verschenen boeken maar eerder even grasduinen in het verleden. Wat zijn boeken die een gans leven bijblijven? Waarom en wat is het lezersprofiel? Een andere kijk op boeken die soms verrassend laaggeprijsd terug te vinden zijn maar toch de tand des tijds hebben doorstaan.
Sterrenquotatie ontbreekt. Alle boeken hieronder krijgen van Annick Vansevenant een *****.
FICTIE
Mathias Sandorf, Jules Verne, (moeilijk verkrijgbaar)
Een apart boek in het oeuvre van Verne. Geen sciencefiction maar een historische avonturenroman, eentje die hij opdroeg aan Alexandre Dumas (auteur van ‘De graaf van Monte Christo’). Het verhaal speelt zich af in Oostenrijk tijdens de tweede helft van de 19de eeuw. Een avonturenroman waarbij series als ‘The fugitive’ verbleken. De achtervolger achtervolgd, persoonswisseling, snelheid en spanning. Ik las het boek als 12-jarige en heb het drie keer herlezen. Het boek blijft me bij omdat het de eerste keer was dat een auteur me liggen had: ik had de persoonswissel van Mathias niet zien aankomen.
Lezersprofiel: voor alle leeftijden maar ook voor jonge tieners die houden van spanning, lezen en geschiedenis.
De kinderen van de olifant, Peter Hoeg, Meulenhoff, 2010
Het eerste boek van deze auteur dat in onze contreien doorbrak was ‘Smilla’s gevoel voor sneeuw’. Evengoed een aanrader en zelfs verfilmd. Maar dit boek is helemaal anders. Uitermate hilarisch en spannend. Als in een eerste hoofdstuk een achtervolging wordt beschreven in Delhi, verteld door kinderen, dan ontstaat enig ongemak bij de lezer. Dat houdt deze auteur niet vol. Dat kan niet. Met deze dus de bevestiging dat het wel kan en het boek hilarisch en fantastisch op hoogspanning blijft tot en met het einde. Een meesterwerk dat een lezend publiek luidop leert lachen. En allemaal verteld vanuit het standpunt van kinderen die hun ouders moeten redden uit het kluwen van een internationaal, politiek complot. Zelfs doorwinterde literaire lezers bezweken voor dit boek.
Lezersprofiel: vanaf 16 tot 150 jaar. Voor iedereen die houdt van humor, spanning, wereldgebeurtenissen.
De vulkaanminnaar, Susan Sontag, Anthos , 1992
Deze auteur is te vroeg overleden. Een van die vrouwen die de wereld konden doorgronden. Auteur van dagboeken, van non-fictie, van kunstrecensies. Maar ook van romans. Voor mij was dit boek een revelatie. Het speelt zich af in en na de strijd om Trafalgar. Nelson speelt een hoofdrol. Tussen Engeland en Italië bloeit iets om en rond een vulkaan. Elke zin is zorgvuldig. Wat mij na al die jaren bijbleef was het idee van wat ‘verzamelen’ en ‘verzamelaars’ betekenen. Een detail in het boek, maar kijk: soms zijn het details die een boek vastkleven in je herinnering.
Lezersprofiel: volwassenen met oog voor geschiedenis en graag afwijken van een kijklijn.
Hoogteverschillen, Julian Barnes, Atlas Contact, 2013
Dit is het mooiste wat bestaat voor mensen in rouw. Hoe je als auteur een ballonvaart met een rouwproces combineert, lijkt enigszins vreemd. Maar Barnes slaagt erin om onmetelijk dicht dit hoogteverschil te overwinnen. Geen dik boek, maar eentje dat bol staat van de zo simpele dingen over liefde, hoogte en afscheid dat de bladhoeken beduimeld zullen zijn als ik sterf.
Lezersprofiel: volwassenen die weten wat overlijden van dierbaren betekent. Ook voor andere volwassenen, maar die missen dan de helft.
Elementaire deeltjes, Houellebecq, De Arbeiderspers, 1999
Dit was het boek waarmee de controversiële Franse auteur doorbrak. Franjeloos, ruw, recht voor de raap en rechts. Van dit boek maakte links gehakt. De auteur trok de leer van Darwin door naar het maatschappelijk bestel. Dat was ongezien. Nu is het bijna common. Evolutieleer à la Theo Francken. Ook zijn nieuwste boek, ‘Soumission’, werd intussen geïntegreerd in het politieke jargon. Een gevaarlijk maar boeiend auteur die overigens goed schrijft. Daarover bestaat geen twijfel.
Lezersprofiel: studerende jeugd, volwassenen die nadenken over stromingen in een maatschappij en hierover willen discussiëren.
Muziek en Stilte, Rose Tremain, uitgeverij Contact, 1999
Gaaf. Afgewerkt. Bijna niet van deze wereld. Woorden ontbreken voor wat Rose Tremain met woorden kan doen zonder aan leesbaarheid te schaden. Brexit mag Tremain niet van de kaart vegen. Deze roman gaat over een luitspeler aan het hof van koning Christiaan IV. Een roman met romantiek. Een roman tussen stilte en geluid, tussen licht en donker. Binnen deze balans moet de luitspeler spelen en werkelijkheid van zijn dromen onderscheiden.
Lezersprofiel: oudere jeugd, kunstzinnige types en andere lezende volwassenen.
POËZIE
De herinneringen zien mij, Tomas Tranströmer, 2002. De Bezige Bij
Een dichter die de Nobelprijs kreeg in 2011, dat is op zich al merkwaardig. Een nobele onbekende was hij en blijft hij in ons lezend land. De finesse van zijn poëzie, doortrokken van een zowaar positieve melancholie zijn blad na blad goud (bitcoins?) waard. Hoe hij in een paar streken van de pen, dat gevoel neerzet. Als een fotograaf en schilder en wandelaar en… poëet. In 1990 kreeg hij een hersenbloeding en na zijn herstelperiode schreef hij opnieuw. Anders. Niet minder zeggend maar dan vooral in haiku’s.
De dichter werd naar aanleiding van zijn Nobelprijs in het Nederlands vertaald.
Lezersprofiel: voor iedereen die door het leven verrijkt werd en een boontje heeft voor dichtkunst.
NON-FICTIE
Kritiek van de cynische rede, Peter Sloterdijk, Synopsis, 1983
Dit boek opende voor mij de wereld van de filosofie. Een wereld waarvan ik dacht dat ze vooral saai, grijs, vreselijk genuanceerd en in lange onbegrijpelijke zinnen werd gezet waarin de zin soms zoek was.
Toen kocht ik, op een onbewaakt moment, de twee delen van dit boek in wat vroeger Kritak heette (Leuven, jaren ’80). Sloterdijk brak het filosofisch wolkendek open. Een flamboyante manier van schrijven weliswaar met soms te lange zinnen, multidisciplinair (een term tot dan toe onbekend), met lef en met kennis van de ‘ouden’. Nietschze in revival en toch weer anders. Diogenes is de centrale figuur in dit werk. Niet cynisch, maar ‘kynisch’. Een citaat om op te warmen: “Kynische rede vindt zijn hoogtepunt in het inzicht dat men de grote doelstellingen een blauwtje moet laten lopen”.
Lezersprofiel: lezers met filosofische en historische interesse, gevoel voor humor en doorzettingsvermogen.
Oplevingen van het denken, Martha Nussbaum, 2001, Ambo
Martha Nussbaum is op dit moment zowat een instituut op zichzelf. Als hoogleraar recht en ethiek in Chicago verenigt ze de persoonlijke omgang van mens met wereld en wereld met mens tot een analyse van mens en wereld die aanzet tot inzicht en misschien tot beter. Dit boek was mijn eerste kennismaking met Nussbaum.
De zakelijke, koele manier van analyse over wat menselijke emoties doen of verhinderen, leerde me veel over mezelf, mensen en wereld. Een turf vol inzichten, niet direct vakantielectuur.
Lezersprofiel: studenten en lezers met interesse over kunst, psyche, politiek en maatschappij.
Geschiedenis van het Persoonlijke Leven, olv Ph. Ariès en G. Duby, 1990
Hier gaat het om een encyclopedie van 5 delen die de belangrijke episoden van de West-Europese geschiedenis beschrijft. Vertaald nog voor de millenniumwissel was dit boek een logisch vervolg op een populaire trend eind de jaren ’80 waarvan ‘De naam van de roos’ (U. Eco) zowat vlagdrager was. Historische boeken waren niet langer databanken maar kregen een leuke crossover met andere wetenschappelijke terreinen.
In dit werk wordt gezocht naar hoe een samenleving niet top-down maar van bottom-up wordt beleefd en ervaren. Zowel religie, wetenschap, overheersing, het politiek bestel, burgerlijke standen, economie, kunst… worden samengebracht. De encyclopedie is vlot leesbaar, voorzien van heel veel illustraties en levert per deel een goed beeld op van de desbetreffende periode. Het verhaal stopt aan 1980 ongeveer. Zou er al een zesde deel in de maak zijn??
Lezersprofiel: jeugd, studenten en alle lezers die meer willen weten hoe diverse maatschappelijke niches samen soms een beweging worden die pas naderhand kan beschreven worden.
