Gelezen XXV
Annick Vansevenant
voor De Zondvloed Boekhandel/ R &M
De klok van IJsland, Halldór Laxness, De Geus, 2005****
Het hoeft niet altijd een nieuw boek te zijn om te genieten. Laxness won de Nobelprijs voor Literatuur in 1955 en verzamelaars zullen dit werk ook in een oudere vertaling terugvinden ( de reeks van Pantheon der Nobelprijswinnaars literatuur, uitgiftedatum 1957, Heideland Hasselt). Voorafgegaan door bladzijden vol bespiegelingen over IJsland en de auteur. Op zich al een avontuur.
Tot daar de bibliofiele historiek. Het boek is een wonderlijk avontuur van een lieve, lepe schurk. Hij ontsnapt aan zowat alles en blijft een survivor pur sang. De moeilijke relatie tussen IJsland en Denemarken krijgt hier literaire allures. De hoofdfiguur blijkt ietwat de Robin Hood van IJsland. Het lezen van dit boek leerde me een land kennen dat anders is dan wat toeristen zien of meemaken. Er is een vorm van code, van elkaar begrijpen en onbegrip, van isolement en warmte. Ook het onderscheid in klasse tussen boer en adel en intellectueel blijft verrassend actueel.
Zeer mooi en vermakelijk geschreven. Alvast een aanrader voor wie IJslandvaarder wil worden in 2023.
Het voorval, Annie Ernaux , arbeiderspers, 2004****
De jaren, Annie Ernaux, arbeiderspers, 2020***
Nog een Nobelprijswinnaar voor Literatuur; ditmaal liep deze Franse auteur in de kijker (2022). Onbekend is onbemind dus… lezen maar. Het was wat mij betrof een eerste kennismaking met Ernaux. Ik las van haar twee boeken, in volgorde zoals in de titel hierboven aangegeven.
‘Het voorval’ vond ik een accuraat, bijna klinisch boek over een jonge vrouw die kiest voor een abortus. Deze historie (want geen fictie maar autobiografisch) speelt zich af in de jaren ’60 in Frankrijk. Vrouwen waren toen nog geen baas in eigen buik en ja, ‘l histoire se répète gezien bepaalde internationale evoluties. Hoe Ernaux beschrijft wat haar twijfels waren, haar ervaringen, haar zoektocht naar betrouwbaarheid zowel bij de vader als bij de engeltjesmakers… is huiveringwekkend. Hier is een vrouw aan het schrijven die én kan schrijven én weet waarover ze het heeft. Intimiteit op afstand volhouden. Je moet het kunnen.
Dus begon ik met heel veel verwachtingen aan ‘De jaren’. Het magnus opum van Ernaux aldus de pers. Nu ja, stel je geen turf voor. Het boek beslaat in deze vertaling zo’n 228 bladzijden. Leest vlot door en voor wie een paar of meer grijze haren heeft of haren mist, zal soms met de glimlach lezen. Maar niet meer dan dat. Vermakelijk, herkenbaar, een soort van tijdloze 100 in boekvorm. Maar hier ontbrak voor mij de ziel, de vrouw achter de pen. Dit kon door wie dan ook geschreven worden die ietwat kon schrijven en er een dagboek op nahield. Het boek kon mij niet zo bekoren. Er zijn er andere, ook door vrouwen met geestdrift en moed geschreven, die evengoed de nobele prijs verdienen. Waarom niet de auteur die hierna volgt?
Het schaarse licht, Nino Haratischwili, Meridiaan Uitgevers, 2022****
Altijd is het bekend en altijd is het vreemd als je deze auteur leest. Het voelt westers aan maar toch een tikkeltje anders. Het voelt Slavisch aan en toch niet helemaal. Georgië is een kruispunt van culturen. Rijk aan historie, enorm qua natuur en vriendelijk voor wie dit land bezoekt. Het is de derde roman van deze auteur en net als de twee andere vrij beklijvend en niet vrijblijvend. Altijd is er de toon van agressie, van onderdrukking, van tegen beter weten in proberen beter te doen en niet weten of dit naderhand lukt. Gebroken levens, gebroken harten en een totaliteit van leven.
Deze roman verhaalt het leven van vier vriendinnen. Aarzelend in het ontmoeten, splitsend in het leven dat volgt. Niet alleen uit eigen wil maar ook door politieke omstandigheden. Politiek die altijd ingrijpt en individuele levens tekent. Dat is altijd de teneur bij Haratischwili. Raar maar waar, maar dit keer is het epicentrum van het verhaal Brussel, Bozar. Hier vinden drie van de vier vriendinnen zich terug bij een fototentoonstelling van de vierde vriendin, een fotografe die overleden is.
Beetje bij beetje wordt het verhaal opgebouwd en de auteur schrijft eenvoudig naar het hart. Alles leest als een trein. Soms iets te breedsprakerig wat de aandacht doet verslappen na 400 bladzijden. Maar op het eind is het weer verslinden en verbijsterd achterblijven. Alles passeert de revue. Georganiseerde misdaad, generatiekloof, hartstocht, haat, liefde in alle vormen, terreur en het zoeken naar contact.
Haar vorige twee boeken gaf ik vijf sterren. Deze vier. Omdat er een dip is van 100 bladzijden in een boek dat toch zijn tijd vraagt. Toch staat het buiten kijf; deze vrouw schrijft met hart en weet waarover ze praat.
Sleutelwoorden, Louise Erdrich, Spectrum, 2022***
Dit boek leest herkenbaar en blijft vreemd. De VS is ons niet zo vreemd. Rassenhaat, absurditeit à la Trump en een noord-zuid verdeling die de VS blijft verdelen. Maar de ‘sleutel’figuren in deze roman zijn meer dan dat. Zij leven in een cultuur die de hunne niet is en waar ze toch zaken doen. In dit geval een boekhandel runnen. Op zich een mooi uitgangspunt maar dan begint het vreemde. Een gestorven klant komt spoken en zet het leven van de hoofdfiguur Tookie ondersteboven. Je wordt lezend ondergedompeld in de Indiase cultuur.
Magie en realisme. Aspecten die worden gekoppeld met het actuele beeld van een pandemie én de moord op George Floyd. Opeens ontstaat een verwevenheid tussen de hoofdfiguren en keiharde realiteit. Soms moeilijk te volgen. Op een of andere manier voor mij zelfs een cultuurshock.
Los van deze vreemde koppeling lees ik hier een auteur die fantastisch schrijft. Fantastisch dan in alle betekenissen van het woord. Haar boek ‘De nachtwaker’, waarmee ze de Pulitzerprijs 2021 won, ligt nog klaar om te lezen.
Met alle respect, maar ik schakel toch even een ontwenningsperiode in om een van de volgende maanden daaraan te beginnen.
De jongen, de mol, de vos en het paard, Charlie Mackey, Kokboekencentrum, 2022****
Iedereen zoekt iets en allen helpen op hun manier. Het klinkt melig en het blijft ietwat kleverig hangen. Toch is het een mooi gebracht verhaal omdat we soms vergeten hoe we, ondanks alles, willen helpen. Ontroerend maar vrij strak gebracht. Geen felle kleuren. Het verhaal blijft in tinten van grijs, blauw, wit, bruin. Dat is wennen voor het jonge volkje.
Maar het verhaal neemt je op sleeptouw. Soms ook met verrassingen. Een boom die lijkt op een taart? Dat kan. Een paard dat kon vliegen maar niet langer durfde omdat andere paarden jaloers waren. Dat kan.
Uiteindelijk vindt de jongen een thuis. Melig? Absoluut. Te doen? Absoluut.
Jammer misschien dat de teksten in een kalligrafie worden gezet waardoor het boek eerder geschikt is als voorleesboek. Eigenlijk kon het ook een leesboek worden. Dat is een gemiste kans. Anders gaf ik dit boek zeker vijf sterren. Het boek werd verfilmd. De vertaling is van Arthur Japin.
Fictie spannend
Luister naar mij, Tess Gerritsen, The house of books, 2022***
Het meest recente boek over het duo Isles en Rizzoli waar de vorige verhalen goed waren voor wereldwijde bestsellers. De ene is rechercheur en de andere patholoog-anatoom. Voor mij het eerste wat ik las van Gerritsen.
De stijl is vlot, de intrige goed opgebouwd en de personages correct genuanceerd neergezet. Kortom, dit boek leest als een trein en je leest dit boek dus best op een trein, in een wachtzaal of een nachttrein als je de slaap niet kunt vatten.
Goed gedocumenteerd, dat wel. Maar de oppervlakkige en doorzichtige stijl van schrijven maakt er een soort weekendfilm van. Leuke entertainment. Niet echt literatuur.
Ik vind bv. Patricia Cornwell dan stukken beter.
De Kremlinfluisteraar, Giuliano da Empoli, Atlas Contact, 2022*****
Wat betreft dit boek kunnen meningen verschillen. Is dit fictie? Is dit research van het beste wat journalisten kunnen geven? Feit is dat wie denkt dat dit een whodunit is, een soort paardenfluisteraar in Rusland met de nodige emoties, is eraan voor de moeite. Dit is een vreemd boek over een land dat enerzijds dichtbij en anderzijds zo ver van ons afstaat. Rusland.
De hoofdfiguur is van geen tel. Hij gaat op bezoek en laat de verteller aan het woord tot op het einde. Opgegroeid als theatermaker en tv-producent komt die verteller, Vadim Baranov, terecht in de kringen van de ‘tsaar’ van Rusland. De Vladimir. Hij wordt zijn spindoctor. Hij vertelt en blijft vertellen. De rest is van geen tel. Zijn verhaal is het boek. Niet alles is waar in dit boek. Niet alles is onwaar. Zoals de afkeer van Angela Merkel voor honden waar Poetin haar effectief mee plaagde.
Als lezer twijfel je over afkeer en verbazing. Wij weten zo weinig over een land die met historiek, tradities en geografie zo nauw verbonden is met onze contreien. Het zogenaamde West-Europa ligt niet ver van de Oeral. Alvast minder ver dan de VS. Is Rusland de agressor? Is het Westen en de alliantie hier de bevrijder? Is het toevallig dat deze auteur zijn hoofdpersonage net als Zelenski laat vertrekken vanuit een theaterverleden?
Dit is een boek met roots. Enigszins afgrijselijk realistisch in dit jaar van een heftige Europese oorlog. Tegelijkertijd roept het vragen op. Precies wat goede boeken moeten doen. Kansen geven tot reflectie.
Mooi qua opzet en ook geloofwaardig. Zoiets lees je zelden, zeker als het zo ‘brandend’ actueel is.
De kosmopolitische traditie, Martha C. Nussbaum, Querido Facto, 2022*****
Dit is er terug eentje à la Nussbaum. Altijd starten met de klassieken en voor wie geen klassieke opleiding volgde, is het even slikken en volhouden. Maar belangrijke ethische vragen zijn van alle tijden en je merkt dat de antwoorden op die vragen even aftastend blijven. Dat alleen al zet ons, hypermoderne mens in een supersonische digitale wereld, weer even op z’n plaats.
Het boek is bijna profetisch gezien geschreven nog voor de kwestie Oekraïne, Iran, Afghanistan,… Een van de pertinente vragen die Nussbaum stelt is in welke mate soevereiniteit ‘heilig’ is. Als landen getroffen worden door een ramp zoals overstroming, hongersnood, vulkaanuitbarstingen of aardbevingen, dan komt een systeem op gang voor hulp. Armoede roept medelijden op en dit lijkt logisch en wordt meestal goed georganiseerd op vrij korte termijn. Niemand stelt zich hierbij vragen tenzij de opluchting dat het niet in onze backyard was. Maar als een staat burgers, bepaalde doelgroepen systematisch onderdrukt hetzij etnisch hetzij omwille van religie hetzij omwille van geaardheid hetzij omwille van liefde voor absolute macht dan stelt ‘de’ wereld zich vrij diplomatisch op. Dat is zowat de essentie van dit boek. Volgens Nussbaum is deze diplomatie als ze louter diplomatisch blijft zowat een misdaad voor de mensen die monddood worden gemaakt. Als het gaat om materiële armoede worden grenzen snel overschreden. Als het gaat om wat zich boven de materiële ongelijkheid afspeelt, dan is er de paraplu van soevereiniteit waardoor grote misdaden en ongelijkheden in stand worden gehouden.
Nussbaum is geen filosofe. Ze is ethicus en jurist. En dankzij deze discipline tast zij de grenzen van het mogelijke af. Dit boek zal ik nog herlezen. Voor politici die deze blog lezen: Nussbaum schrijft vlot en verstaanbaar. Geen tijdverlies.
Klein-Brittannië, Lia van Bekhoven, Borgerhoff & Lamberigts, 2022*****
Nooit eerder had ik zo’n plezier met een boek dat grondig graaft in het heden en verleden, cultus en cultuur van een land zo dichtbij. Groot-Brittannië op z’n kantje beschreven met veel leuke zijsprongen. Het leest enorm plezierig weg en auteur Lia van Bekhoven weet waarover ze spreekt. Details zijn helemaal geen behangpapier maar maken net het karakter uit van dit rare land. The Queen was net niet dood toen het boek af was. Ik kan me voorstellen dat de auteur, correspondente voor o.a. VRT, daar even niet zo happy mee was.
Desalniettemin, de vele feiten, het inzicht in de diverse staten binnen dat wat zich ‘verenigd’ heet, is enorm boeiend. Diversiteit is al jaren een feit in dat land. Al is er geen land dat zich meer ‘our country’ noemt. Zo leer je leven met absurde politieke inzichten en blijf je nieuwsgierig van wat zich feitelijk afspeelt ‘behind’ het Kanaal. Monty Python in boekvorm met enige ernst. Being ernest is altijd ‘Wild’ tot in de toiletten van The House of Parliament.
Een absolute aanrader voor wie het nog aandurft dat nauw over te steken!
51 woorden voor sneeuw, Nancy Campbell, Noordboek, 2022****
Met de klimaatopwarming vergeten we wat sneeuw is. Sinds sneeuwstorm Elliot weten ze in Buffalo en omstreken perfect hoe sneeuw kan plezieren en isoleren en dodelijk kan zijn.
In elke taal, in veel culturen blijft de fascinatie voor sneeuw bestaan. Wat zich uit in een zeer diverse woordenschat.
Dit boek verhaalt op 51 manieren wat sneeuw betekent, gaande van Lapland tot Schotland, van Rusland tot China, van Canada tot Nederland, van Hawaï tot Tibet, van Turkije tot… Een woord, en telkens een ander woord voor wat zich vanuit neerslag kristalliseert tot sneeuw of iets sneeuwachtigs. Mooi uitgegeven en eigenlijk een hebbeding.
Campbell puurt ook taalkundig de betekenissen na en hoe ze verwant zijn met het leven van dagen met sneeuw. Daarmee krijg je evengoed een inzicht in cultuur en beleven van natuur en klimaat.
Dit is een mooi seizoensboek.
Gecombineerd met ‘Smilla’s gevoel voor sneeuw’ (P.Hoeg) een lekker warm thuisblijvertje. Of om lichtjes te huiveren kan ook ‘Het ijspaleis’ van Tarjei Vesaas het literaire hart verwarmen.
Annick Vansevenant is geboren in 1959 te Oostende, an sich veelzeggend. Ze is fysicus van opleiding met specialisatie theoretische fysica en chaostheorie. Zestien jaar lang educatief medewerker vrouwenorganisatie. Vier jaar lang hoofdredacteur en sinds veertien jaar communicatiewerker en copywriter. Kortom: Woordwerker. Haar interesses: literatuur à la omnivoor, wandelen, filosofie, Russisch, vogels, en rare dingen zoals kunst kan zijn.
Annick Vansevenant is geboren in 1959 te Oostende, an sich veelzeggend. Ze is fysicus van opleiding met specialisatie theoretische fysica en chaostheorie. Zestien jaar lang educatief medewerker vrouwenorganisatie. Vier jaar lang hoofdredacteur en sinds veertien jaar communicatiewerker en copywriter. Kortom: Woordwerker. Haar interesses: literatuur à la omnivoor, wandelen, filosofie, Russisch, vogels, en rare dingen zoals kunst kan zijn.
Annick Vansevenant is geboren in 1959 te Oostende, an sich veelzeggend. Ze is fysicus van opleiding met specialisatie theoretische fysica en chaostheorie. Zestien jaar lang educatief medewerker vrouwenorganisatie. Vier jaar lang hoofdredacteur en sinds veertien jaar communicatiewerker en copywriter. Kortom: Woordwerker. Haar interesses: literatuur à la omnivoor, wandelen, filosofie, Russisch, vogels, en rare dingen zoals kunst kan zijn.