Dinsdag, 10 april 2018 10:41

Een lezer blogt: Annick Vansevenant

Gelezen VII

Annick Vansevenant 

voor De Zondvloed Boekhandel/ R &M

Editie maart ‘18

 

Fictie

 

Klok zonder wijzers, Carson Mc Cullers, Athenaeum, Polak & Van Gennep, 2018*****

Georgia, een zuidelijke staat in de VS tijdens de jaren ’50. Een verhaal van vier mannen, drie blanken en een zwarte in een tijd waarin het woord ‘racisme’ niet bekend was maar wel beleden werd en een vrij duidelijke politieke vertaling kreeg. Racisme zoals het kan gedefinieerd worden: de vanzelfsprekende elitaire manier van denken door mensen met macht en een blanke huid die door gelukkig toeval aan de macht geraken.

Toch is deze roman veel meer dan een statement. Het is en blijft een verhaal van aparte levens waarbij de vier protagonisten steeds meer met elkaar verweven worden. Relaties die ondanks hun gekleurdheid de getaande herkenbaarheid van een geleefd leven krijgen. Menselijkheid met scherpte beschreven. Het zijn niet de grote woorden die het boek scherp en ontluisterend maken. Net de details van de kleine reacties in woord en wederwoord, in denken en overdenken en bedenken, nemen je mee in een tijd van toen en nog altijd van nu. Een aanrader van formaat voor wie niets menselijks vreemd is.

 

Het gordijn, Kader Abdolah, Prometeus, 2017****

Een boek op de grens tussen een autobiografisch verhaal, een reportage en een roman. Maar goed, hier gaan we. De schrijver is een Iranees, een VIPI (VIP Iranees) in Nederland. Zijn boek is gebaseerd op een bezoek in Dubai aan zijn moeder die lijdt aan dementie. Een grenzeloos verhaal: de wereld van een uitgeweken Iranees terug in een Arabisch land, een zoon die zijn moeder (een veranderde vrouw) ontmoet in een bijna niemandsland. Tevens een kennismaking met een wereld van ouderdom, aftakeling en onbegrip in een compleet niet passende setting, verwarring en zoeken naar contact, herkenning. Herinneringen van hoe zijn moeder was, hoe ze nu is en hoe hij zichzelf in een transitie (letterlijk en figuurlijk) bevindt, worden anekdotisch omschreven. 

Een mooi boek met veel invalshoeken die veel lezers kan boeien.

 

Toen wij wezen waren, Kazuo Ishiguro, Atlascontact, 2017 (6de druk)****

De Troostelozen, Kazuo Ishiguro, Atlascontact, 2017 *****

De auteur kreeg de Nobelprijs literatuur in 2017. Om eerlijk te zijn: ik kende hem alleen van ‘The remains of the day’, een goede film met A. Hopkins en E.Thompson in de hoofdrol. Een schrijver met Japanse roots die op zijn 5de levensjaar in Engeland kwam wonen. Zijn boeken zijn zonder twijfel anglofiel. En daarmee bedoel ik: narratief, opbouwend, boeiend, vlot met aandacht voor personages en de grond waarop ze leven of bewegen. De verhalenverteller bij uitstek. Per zin lees je niets moeilijks. Pas na een paar bladzijden en zeker na een paar hoofdstukken krijg je dat gevoel van ‘verdwaaldheid’. Heb ik iets gemist? Waar zit hij nu? Waar gaat dit naar toe? Alles wordt simpel gehouden en opeens ben je het spoor bijster. In ‘Toen wij wezen waren’ lijkt het een beetje ‘absurdistan’ dat iemand het lot van zijn ouders kan achterhalen, zoveel jaren terug verdwenen in Shangai.

In ‘De troostelozen’ geraak je met het hoofdpersonage van langsom meer verbonden en samen met hem van langsom meer geïrriteerd. Iedereen vraagt hem iets, hij weigert nooit en komt terecht in een heden en verleden die de lezer verwart. Maar nogmaals: de taalkeuze is eenvoudig, het verhaal onderhoudend. Op het korte gegeven van een muzikant die een concert moet brengen in een bepaalde stad straalt een boek van zo’n 400 bladzijden die blijft boeien ietwat Zen uit. De tijd is geen meester. Het woord wel. Iets is alles en veel is niets.

Dit boek had voor mij overigens heel veel gemeen met ‘De eeuwreizigers’ van Neumann die ik besprak in een eerdere blog. De plaatsing, het verhaal, de verwarring, het eindeloos ronddolen in eenzelfde stad… Geen copypaste, maar misschien toch wel een joint adventure van ideeën?

Twee mooie boeken om te dwalen al zittend. Een must. Allebei een must. Voor wie graag dwaalt in boeken en dol is op lezen.

 

Waterland, Graham Swift, Ulysses, 2007****

Dit boek heeft een plaats. De Fens, een poldergebied ten noorden van Cambrigde en reikend tot het noordwesten van Norfolk. Wie er passeert, ziet weinig. Tenminste, voor wie niet ziet wat te zien is. Een absoluut natuurgebied (zoals alle polders overigens) met veel water, complexer dan op het eerste zicht lijkt en groen regenachtig. 

Waterland is een boek dat veel ineens wil vatten. Een geschiedenis van een familie en schoonfamilie. Een geschiedenis van wat je kan doen in dat soort land: landbouwen, palingen vissen en bier brouwen en als teenagers hangen aan de rand van een kreek met de nodige kreten. 

Het boek leest vreemd. De lezer krijgt voortdurend vragen. Alsof de auteur niet weet wat hij wil zeggen en onze mening vraagt. Dat maakt het apart maar ook intrigerend. De belevenissen gaan alle kanten uit, wat niet moeilijk is in zo’n vlak land. Zijn stijl en overgangen vragen aandacht. Geen streekroman, geen whodunit. Maar zoiets vreemds amusant afgrijselijk en boeiend. Geen thema blijft gespaard: historiek van het vlakke leven, de twee grote oorlogen, het ontluikende seksuele leven, incest, onderwijs en … vooral vragen stellen. Een vreemde roman van een bekend landschap dat verspringend werkt zoals mensen in de polders snel kreken oversteken. Verspringen is inderdaad een olympische discipline.

Zelf opgegroeid in de polders was het voor mij een genoegen met deze Graham Swift kennis te maken. Het oorspronkelijke werk dateert van 1983. De tijden wanneer ik als puber met een verrekijker de polders afspeurde naar reigers en ander ongedierte. Puur genieten. 

 

Het museum van de oorlog, Claudio Magris, De Bezige Bij, 2015****

Het verhaal speelt zich af om en rond Triëst, een strategisch belangrijk punt tussen enerzijds Italië en het voormalige Joegoslavië, nu een beetje geprangd tussen Istrië (deel van Kroatië) en Slovenië. Een clash tussen Tito en Mussolini.

Wat gebeurde er in een concentratiekamp in Triëst? En wie was verantwoordelijk? Een Amerikaanse krijgt opdracht om ter plaatse een museum voor de vrede in te richten, die eigenlijk een museum van oorlog zal worden. Waar hang je welk tuig en hoe komt het tot z’n recht? Toch wel rare vragen voor een intendant. Kom dan nog op het spoor van een massamoord die geen naam krijgt en zelfs in het boek de naam niet krijgt die het verdient. Dan kom je tot de kern van dit verhaal. Magris is altijd een auteur die onderweg is, de reis niet afmaakt, maar gaandeweg oplicht. Een auteur als oplichter?

Opnieuw een roman van Magris die je kan lezen en herlezen. Wat op zich al iets zegt over de gelaagdheid. We spreken over een traaglezend boek met veel complexiteit. Maar ook met een fenomenale inkijk hoe een conflict in dit grenzenland dramatisch kan worden en buiten proporties uitgroeit tot iets fenomenaals, dat zowel generaties als historie overstijgt. 

Schorshuiden, Annie Proulx, De Geus, 2017***

De backcover spreekt van Proulx’ beste werk. Dat moet ik tegenspreken. Voor mij zijn ‘Accordeonmisdaden’ (*****) en het toegankelijke ‘Scheepsberichten’(****) stukken beter. Canada en de immense gronden blijven grond geven aan dit boek. De ecologische toon is niet mis te verstaan: er werd gekapt, er werden wouden gekleineerd, er werd niet geredeneerd over de gevolgen op lange termijn. Europese migranten die arriveren in Canada en generatie na generatie bezig blijven met bomen, schors, transport en hard labeur in een voor hen onbekende en onvriendelijke streek.

Zo wordt deze familie- en streekroman net iets te veel een platform voor ‘de’ betere wereld. Het boek begint op snelheid om dan ergens na 200 bladzijden een dip te tonen tot je ca 150 bladzijden ver doorworsteld hebt. Dan wordt het weer supergoed, Proulx op haar best dan. Een best leesbaar en interessant boek maar niet altijd op elke vijftig bladzijden hetzelfde niveau vertonend.

 

Non-fictie

 

Between the world and me, Ta-Nehisi Coates, Spiegel & Grau NY, 2015*****

Vertaald via Amsterdam University Press, 2015

Natuurlijk denken we sociaal. Natuurlijk omarmen we andere culturen. Natuurlijk staan we open voor mensen zonder papieren. Wij zijn ok. Wij zijn breeddenkend en open. Dat denken we en denken we graag over onszelf.

Tot je zo’n boek leest. Tot je leest van een zwarte die vertelt hoe het eigenlijk echt is om zwarte te zijn in een land waar blanken de toon voeren (VS). Dit boek is een spiegel waar je als blanke liever niet in kijkt. Omdat het niet het grote discours maar de kleine details zijn die je ontsnappen. Je denkt absoluut te weten wat mensen met een migratieachtergrond, mensen met een andere huidskleur ervaren in een voor hen vreemd land. Niets van. Je weet er als blanke man of vrouw gewoonweg niets van.  Wat mij betreft: een eye-opener. En dan nog. Dan nog moet je het herlezen om niet te vergeten. Wat zo snel ben je weer gewoon in eigen country. Gewoonweg. Gewoon weg van de rest.

 

Gelezen 5259 keer Laatst gewijzigd op Dinsdag, 10 april 2018 10:48